"Προβάλλουμε - αναδεικνύουμε το Περοβάλλον φτιάχνοντας ταινίες μικρού μήκους & animation"

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κορθίου πρόκειται να πραγματοποιήσει στο Κτιριακό Συγκρότημα της Αγίας Τριάδας τριήμερο σεμινάριο με θέμα: « Προβάλλουμε – Αναδεικνύουμε το Περιβάλλον φτιάχνοντας ταινίες μικρού μήκους και animation»,από τη Παρασκευή 8 Μαρτίου έως και τη Κυριακή 10 Μαρτίου 2013.

Το σεμινάριο θα παρακολουθήσουν συνολικά 39 εκπαιδευτικοί από τις Διευθύνσεις Β΄θμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων, Ανατολικής Αττικής και Πειραιά. Από κάθε Διεύθυνση θα συμμετέχουν 10 εκπαιδευτικοί και επιπλέον 9 εκπαιδευτικοί από τα σχολεία της Άνδρου χωρίς έξοδα διαμονής.

Πρόγραμμα

Παρασκευή 8 Μαρτίου 2013-02-03   

17.00 – 17.30     Προσέλευση συμμετεχόντων – καφές- εγγραφές

17.30 – 17.45     Χαιρετισμοί – Παρουσίαση των προγραμμάτων του ΚΠΕ Κορθίου

17.45 – 18.05     Εισήγηση με θέμα: « Η ποικιλότητα του Κυκλαδίτικου τοπίου ως

                             Συνιστώσα της Αειφορίας»     

                             Σπαρτινού Μαρία – Dr. Bιολόγος-Υπεύθυνη Π.Ε Β΄θμιας Εκπ/ης  

                             Κυκλάδων

18.05 – 19.15     « Συνδέοντας την εκπαίδευση με το περιβάλλον, ή εντάσσοντας το 

                              Περιβάλλον(φυσικό & κοινωνικό) στην εκπαίδευση».

                              « Δημιουργία ντοκιμαντέρ για το περιβάλλον». 

                              Νίκος Θεοδοσίου – Σκηνοθέτης – Συγγραφέας – Καλλιτεχνικός

                              Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Συνάντησης Νεανικής Οπτικοακουστικής

                              Δημιουργίας ” Camera  Zizanio ”. 

19.15 – 19.30     Διάλειμμα

19.30 – 20.45     Συνέχεια της εισήγησης του Κ. Θεοδοσίου.

20.45 – 21.00     Συζήτηση

21.00                   Δείπνο    

Σάββατο 9 Μαρτίου 2013

1^η ομάδα

8.30 – 9.00       Πρωινό

9.00 – 12.00     Εργαστήριο με θέμα: «Κατανοώντας μερικές βασικές κινηματογραφικές  

                          Έννοιες μπροστά και πίσω από τη κάμερα»( 1^Ο Τρίωρο)

                           Δαμιανός Βογανάτσης-Κινηματογραφιστής-Εκπαιδευτικός

12.00 – 12.15   Διάλειμμα

12.15 – 12.35   Εισήγηση με θέμα: «Αναδεικνύοντας το τοπικό περιβάλλον μέσα από

                           Εκπαιδευτικές επισκέψεις»

                           Παντελής Μάναλης-Υπεύθυνος Π.Ε Β΄θμιας Εκπ/σης Πειραιά 

  

12.35 – 15.30   Εργαστήριο με θέμα: «Παραδοσιακοί οικισμοί- οδοιπορίες εξερεύνησης»

                           Παντελής Μάναλης-Υπεύθυνος Π.Ε Β΄θμιας Εκπ/σης Πειραιά και

                           Λούλα Μαργαρίτη , ΜSc. Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,

                            Συνταξιούχος εκπαιδευτικός     

15.30                 Ξεκούραση 

2^η ομάδα

9.00 – 12.00     Εισήγηση-εργαστήριο με θέμα: «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση &

                           Κινηματογράφος με δημιουργία Κινηματικής Παραστασεογραφίας»

                           ( 1^Ο Τρίωρο)Κώστας Κατράκης-Δημιουργός κινουμένων σχεδίων.

12.00 – 12.15   Διάλειμμα

12.15 – 12.35   Εισήγηση με θέμα: «Προβάλλουμε - αναδεικνύουμε το

                            τοπικό περιβάλλον βασισμένοι στην αφήγηση  και στην εικόνα».

                           Ευαγγελία Αγγελίδου, Δρ. Διδακτικής Π.Ε &

                           Σχολική Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών

                           Κρητικού Ελένη-Εκπαιδευτικός, Δρ. Χημείας.

12.35 – 15.30   Εργαστήριο με θέμα: « Με τη ματιά του σκηνοθέτη: Αναδεικνύουμε

                           Προβάλλουμε το τόπο μας»                          

                           Λεωνίδα Μαρία – Σκηνοθέτης – Υπεύθυνη του Κέντρου Εκπαιδευτικών

                           Δράσεων Καρπός.

                           Κρητικού Ελένη – Εκπαιδευτικός, Δρ.  Χημείας

15.30                Ξεκούραση    

Σάββατο απόγευμα

1^η ομάδα

18.15 – 21.15     «Δημιουργία ταινίας από παιδιά για το περιβάλλον»(2^ο Τρίωρο)

                             Δαμιανός Βογανάτσης- Κινηματογραφιστής-Εκπαιδευτικός

2^η ομάδα

18.15 – 21.15   «Δημιουργία  Κινηματικής Παραστασεογραφίας”( 2^ο τρίωρο)

                            Κώστας Κατράκης-Δημιουργός κινουμένων σχεδίων

                                                        Ακολουθεί δείπνο

                                                       Κυριακή 10 Μαρτίου 2013

1^η ομάδα

8.30 – 9.00     Πρωινό

9.00 – 12.00   Εργαστήριο με θέμα:«3,2,1…γράφει – Κόψε – Ράψε – Έτοιμο ! »

                         Δαμιανός  Βογανάτσης-Κινηματογραφιστής =Εκπαιδευτικός

                                                                      2^η ομάδα

9.00 – 12.00   Εργαστήριο με θέμα: «Το Περιβάλλον ως εικόνα στο σχεδιασμό

                         Δραστηριοτήτων της εκπαίδευσης για την αειφορία»

                         Σπαρτινού Μαρία-Dr. Βιολόγος-Υπεύθυνη Π.Ε Β΄θμιας  Εκπ/ης

                         Κυκλάδων   

   

12.00 – 13.00  Συζήτηση – Αξιολόγηση

13.00 – 14.30  Γεύμα-αναχώρηση

Θέμα εισήγησης: Συνδέοντας την εκπαίδευση με το περιβάλλον, ή εντάσσοντας το 

                              Περιβάλλον(φυσικό & κοινωνικό) στην εκπαίδευση».

                              « Δημιουργία ντοκιμαντέρ για το περιβάλλον». 

                              Νίκος Θεοδοσίου – Σκηνοθέτης – Συγγραφέας – Καλλιτεχνικός  Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Συνάντησης Νεανικής Οπτικοακουστικής Δημιουργίας ” Camera  Zizanio ”

-Η περίπτωση του μεγάλου παιδαγωγού Σελεστέν Φρενέ στη Γαλλία.

-Περιλαμβάνει προβολή αποσπασμάτων από την ταινία «ΤΟ ΣΚΑΣΙΑΡΧΕΙΟ».

-Εισαγωγή των νέων τεχνολογιών της εποχής (κινηματογράφος, ράδιο στην εκπαίδευση).

-Ο κινηματογράφος ως μέσο επικοινωνίας απομακρυσμένων σχολείων, του τρόπου ζωής των ανθρώπων, της παραγωγής κλπ.

-Προβολή άγνωστων ταινιών που δημιουργήθηκαν σε σχολικό περιβάλλον.

-Ντοκιμαντέρ από το ιδιωτικό σχολείο ( για παιδιά εργατών) που δημιούργησε ο Φρενέ κι η εκπαίδευση των παιδιών σε αρμονία με τη φύση (καλλιέργεια γης κλπ)

«Δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για το περιβάλλον».

-Προβολή του "Νανούκ του Βορρά" πρώτο ντοκιμαντέρ στην ιστορία του κινηματογράφου.

-Τεχνικές του ντοκιμαντέρ

-αισθητική

-τεχνικές συνεντεύξεων

-τεχνικός εξοπλισμός

-τελική επεξεργασία και ολοκλήρωση της ταινίας.

«Η μέχρι τώρα εμπειρία από την παραγωγή ταινιών για το περιβάλλον στα σχολεία».

-Προβολή χαρακτηριστικών ταινιών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

-Ταινίες από Φινλανδία και Κίνα, δυο μεγάλα περιβαλλοντικά Φεστιβάλ.

-Προώθηση των ταινιών που παράγονται από μαθητές σε Φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

-Προώθηση μέσω του διαδικτύου.

 Εργαστήριο με θέμα: «Κατανοώντας μερικές βασικές κινηματογραφικές  

                          Έννοιες μπροστά και πίσω από τη κάμερα» ( 1^Ο Τρίωρο)

                           Δαμιανός Βογανάτσης-Κινηματογραφιστής-Εκπαιδευτικός

Συνοπτική Περιγραφή

«Κατανοώντας μερικές βασικές κινηματογραφικές έννοιες, μπροστά και πίσω από την κάμερα»

1)      ασκήσεις γνωριμίας με φωτογραφικές μηχανές, η έννοια του κάδρου  γενικό, μεσαίο, κοντινό

2)      είδη κινηματογραφικού πλάνου: Παρουσίαση σχετικών φιλμικών αποσπασμάτων, εξάσκηση με την κάμερα και το τρίποδο

3)      κατανοώντας τη σημειολογία της εικόνας με απλές ασκήσεις

4)      ασκήσεις ηχογράφησης

5)      τεχνικές συνέντευξης

Εργαστήριο με θέμα:«Δημιουργία ταινίας από παιδιά για το περιβάλλον»

 Δαμιανός Βογανάτσης-Κινηματογραφιστής-Εκπαιδευτικός

1)      Δημιουργικοί οπτικοακουστικοί τρόποι αφήγησης, προβολή (αποσπασμάτων) ταινιών - φωτοιστοριών, που έχουν δημιουργηθεί από παιδιά διαφόρων ηλικιών. Συζήτηση γύρω από την μεθοδολογία.

2)      ιδέα<=>έρευνα<=>σενάριο Ποιες διεργασίες - ασκήσεις μπορούν να προηγηθούν μέσα στην τάξη ώστε να αναπτυχθεί πρωτότυπο σενάριο, με σκοπό τη δημιουργία ταινίας Μυθοπλασίας ή Nτοκιμαντέρ.

3)      Πως τα παραπάνω μπορούν να συνδεθούν διαθεματικά με  την περιβαλλοντική εκπαίδευση.

Εργαστήριο με θέμα: «3,2,1...γράφει - Κόψε – Ράψε – Έτοιμο!»

  Δαμιανός Βογανάτσης-Κινηματογραφιστής-Εκπαιδευτικός

1)      Κατανομή ρόλων, η σημασία της ομαδο-συνεργατικότητας για την υλοποίηση  μιας ταινίας. Πως αυτό συνδέεται  με τη δικιά τους συλλογική οργανωμένη παρέμβαση στο περιβάλλον και στην κοινωνία εν γένει.

2)      Βρίσκοντας και επιλέγοντας (οπτικοακουστικές) πηγές με τους μαθητές. Περιβαλλοντικό αρχειακό υλικό, μουσικές και ήχους ελευθέρων δικαιωμάτων.

3)      Συναρμολογώντας (κινούμενες) εικόνες & ήχους, η τέχνη του μοντάζ. Επίδειξη βασικού χειρισμού μονταζιακών προγραμμάτων.

Δημιουργίες εργαστηρίου:
Ταινιάκι 1ο
Ταινιάκι 2ο
Ταινιάκι 3ο
Ταινιάκι 4ο
Ταινιάκι 5ο

Εργαστήριο Κινηματικής Παραστασεογραφίας (animation)

Κώστας Κατράκης-Δημιουργός κινουμένων σχεδίων.

Σύντομη περιγραφή: Στη διάρκεια του εργαστηρίου παρουσιάζονται

                                    Ιστορία του animation

                                    Τα είδη του animation στον κινηματογράφο και την τηλεόραση

                                    Τεχνικά στοιχεία και ιδιαιτερότητες του animation

                                    Ψηφιακά μέσα και η πρακτική τους στον κινηματογράφο

                                    Απλά στη χρήση software κατάλληλα για εργασία με παιδιά

                                    Υλικά κατάλληλα για animation που δημιουργούν παιδιά

                                    Προετοιμασία ταινίας: Ιδέα - Storyboard - υλοποίηση

                                    Ταινίες animation για το περιβάλλον που δημιούρησαν παιδιά

Εισήγηση με θέμα: «Αναδεικνύοντας το τοπικό περιβάλλον μέσα από Εκπαιδευτικές επισκέψεις»

 Παντελής Μάναλης-Υπεύθυνος Π.Ε Β΄θμιας Εκπ/σης Πειραιά 

  

Εργαστήριο με θέμα: «Παραδοσιακοί οικισμοί- οδοιπορίες εξερεύνησης»

Παντελής Μάναλης-Υπεύθυνος Π.Ε Β΄θμιας Εκπ/σης Πειραιά και Λούλα Μαργαρίτη , ΜSc. Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,

Συνταξιούχος εκπαιδευτικός     

Σύμφωνα με το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., παραδοσιακοί οικισμοί ορίζονται «όσοι είναι σκόπιμο να προστατευτούν, λόγω του φυσικού τους περιβάλλοντος και του ιδιαίτερου πολεοδομικού, ιστορικού, λαογραφικού, αρχιτεκτονικού και αισθητικού τους χαρακτήρα». Στους χώρους αυτούς αποτυπώνονται και εκφράζονται τρόποι ζωής, τεχνικές μέθοδοι, αισθητικές προτιμήσεις, καλλιτεχνικά ρεύματα και κοινωνικές σχέσεις, που διαμορφώθηκαν στην πολυκύμαντη ιστορική εξέλιξη. Εδώ έχουν εκφρασθεί οι αντιλήψεις και οι αξίες του λαού, οι βιοτικές του ανάγκες, οι συνήθειές του καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τις ικανοποιεί, χρησιμοποιώντας τα υλικά μέσα που του παρέχει η φύση.

Τρόπος προσέγγισης των παραδοσιακών οικισμών

Η προσέγγιση του οικισμού γίνεται με επισκέψεις στο χώρο μελέτης για να παρατηρήσουμε αρχικά και στη συνέχεια να διεισδύσουμε βαθύτερα στη συγκρότηση της τοπικής κοινωνίας, στην οργάνωσή της, το πολιτισμό και τις αξίες της.

Μελετάμε τον οικισμό ως σύνολο, μαζί με το χώρο που τον περιβάλλει, δηλαδή το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον σε σχέση αλληλοεπίδρασης. Στοιχεία λοιπόν μιας τέτοιας έρευνας είναι: Η γεωμορφολογία, η θέση του οικισμού, οι κλιματικές συνθήκες, ο προσανατολισμός, η χλωρίδα – πανίδα, οι φυσικοί πόροι και οι πρώτες ύλες, ο τρόπος διαχείρισής τους αλλά και η αρχιτεκτονική, η ιστορία, οι παραδόσεις, η οργάνωση της κοινωνίας και οι αξίες της.

Διερευνώντας την παραδοσιακή διαχείριση του φυσικού χώρου συναντάμε οικολογικές έννοιες και αξίες, όπως:

ü του σεβασμού στις λειτουργίες της φύσης

ü της προσαρμογής στο έδαφος και το κλίμα

ü της υποστήριξης των εδαφών και της προστασίας τους από τη διάβρωση 

ü της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ανεμόμυλοι, νερόμυλοι)

ü της επαναχρησιμοποίησης των υλικών

ü της ελάχιστης παραγωγής απορριμμάτων

ü της διαφύλαξης της γονιμότητας της γης

ü της αίσθησης  του μέτρου και της ισορροπίας ανάμεσα στην ανθρώπινη κατασκευή και τη φύση κ.ά.

Θεματικές ενότητες

Με βάση τα παραπάνω βασικοί άξονες προσέγγισης ενός παραδοσιακού οικισμού είναι:

Ø  Φυσικό περιβάλλον μέσα και γύρω από τον οικισμό (Γεωμορφολογία, βλάστηση, χλωρίδα – πανίδα, αλληλεπίδραση ανθρώπου και φύσης κλπ)

Ø  Κατοικία και κλίμα (Προσανατολισμός, επίδραση του κλίματος στην οργάνωση των οικισμών και την κατασκευή των οικιών, παραδοσιακές πρακτικές και σύγχρονες βιοκλιματικές κατοικίες )

Ø  Αρχιτεκτονική (Πολεοδομική οργάνωση του οικισμού - αρχιτεκτονικό σχέδιο, μορφολογία κτισμάτων, υλικά κατασκευής, εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον κλπ)

Ø  Άλλα κτίσματα, αγροτικές κατασκευές (Νερόμυλοι, ανεμόμυλοι, βρύσες, γιοφύρια, αλώνια, αυλάκια ύδρευσης, σκάλες, λιθόστρωτα, καλύβια, στάνες, παρεκκλήσια, αναβαθμίδες και άλλες ξερολιθικές κατασκευές, φράχτες)

Ø  Φυσικοί πόροι και διαχείριση (Ανάγκες ενέργειας και ύδρευσης του οικισμού, πηγές ενέργειας και ύδρευσης χτες και σήμερα, επαναχρησιμοποίηση δομικών και άλλων υλικών σε παραδοσιακές και σύγχρονες κοινωνίες, επιπτώσεις στο περιβάλλον)

Ø  Παραγωγή – κοινωνία – οικονομία (Οικονομικές δραστηριότητες που εκπορεύονται από το φυσικό περιβάλλον, κοινωνική οργάνωση, ιστορία, αξίες, ήθη, παραδόσεις

Ø  Σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα – Επιπτώσεις στο περιβάλλον

Παραδοσιακοί οικισμοί και αειφορία

Η ανώνυμη λαϊκή αρχιτεκτονική εξελίχτηκε μέσα στο χρόνο, μέσα από την παρατήρηση και την εμπειρία των ανθρώπων από τη ζωή τους μέσα στο φυσικό περιβάλλον, εμπειρία που κληροδοτούνταν από τη μια γενιά στην άλλη. Εκεί αντιμετωπίστηκαν ποικίλες αντιξοότητες σχετικά με τις ανάγκες της ζωής τους και τους διαθέσιμους φυσικούς πόρους. Πιο συγκεκριμένα:

·      Η αξιοποίηση φυσικών πόρων, όπως ήλιος, νερό, άνεμος, ορυκτά συνδέεται με την αναγνώριση της εξάρτησης του ανθρώπου από τη φύση τόσο σε βιολογικό όσο και σε βιοποριστικό επίπεδο.  Οι άνθρωποι αναγνωρίζουν την αξία και σημασία που έχουν οι φυσικοί πόροι στη ζωή τους, αξιοποιούν κάθε μορφή τους και εξοικονομούν κάθε απόθεμά τους. Η συλλογή των όμβριων υδάτων σε στέρνες ή σε ταράτσες σπιτιών για περαιτέρω χρήση, η επαναχρησιμοποίηση των υλικών, η ελάχιστη παραγωγή απορριμμάτων και υγρών αποβλήτων είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Σήμερα, έχουμε οδηγηθεί στην   υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, πρακτική που συνδέεται με την άποψη ότι ο ίδιος ο πλανήτης μας είναι ένας τεράστιος φυσικός πόρος που πάντα θα μας «δίνει» και θα μας είναι χρήσιμος..

·      Τα υλικά δόμησης, όπως πέτρες, χώμα, άχυρα, ελαφρόπετρα, ξύλο κλπ., βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον των ανθρώπων και χρησιμοποιούνται με ελάχιστη ή καθόλου επεξεργασία. Πρόκειται για υλικά φυσικά, φιλικά σε αυτούς σχετικά με την υγεία τους, υλικά που δεν έχουν ανάγκη τη μεταφορά τους από άλλες περιοχές με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κατανάλωση ενεργειακών πόρων ούτε και ρύπανση περιβάλλοντος λόγω βιομηχανικής επεξεργασίας. Είναι υλικά που μπορεί να επαναχρησιμοποιηθούν αυτούσια, χωρίς δηλαδή να χάνουν τα δομικά τους χαρακτηριστικά, όπως η αντοχή, η συνεκτικότητα και η λειτουργικότητά τους.

·      Βασικά κριτήρια στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη οικιστικών συνόλων, σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, αποτέλεσαν η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων των φυσικών χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος χώρου, του προσανατολισμού που έχει το κτίριο και του τρόπου με τον οποίο προσπίπτει η ηλιακή ακτινοβολία σε αυτό, η οργάνωση του χώρου γενικότερα με βάση τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής. Αν με την πρώτη ματιά οι παραδοσιακοί οικισμοί ικανοποιούν την αισθητική, συμβαίνει γιατί ακριβώς βρίσκονται σε αρμονική συνύπαρξη με το φυσικό περιβάλλον και γιατί τα κτίσματα κατασκευάσθηκαν έτσι ώστε να συνδυάσουν το λειτουργικό και χρηστικό με το ωραίο, το αισθητικά άρτιο.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η φιλοσοφία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής συνάδει με τη φιλοσοφία της αειφορίας. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο που οι παραδοσιακοί μας οικισμοί θεωρούνται σαν τα καλύτερα παραδείγματα βιώσιμων οικισμών.

                                          

Προσεγγίζοντας το λαϊκό πολιτισμό επιζητούμε: Ø Να αντλήσουμε πηγές έμπνευσης Ø Να συνδεθούμε με τις ρίζες μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά Ø Να πάρουμε μηνύματα λιτού τρόπου ζωής και σεβασμού στη φύση και τις λειτουργίες της. Ø Να πάρουμε μαθήματα αρμονίας και μέτρου. Ø Να αντλήσουμε γνώση από την πλούσια εμπειρία και να τη συνδέσουμε με την σύγχρονη οικολογική δόμηση.

Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική στην Άνδρο

Η γη της Άνδρου καλύπτεται από συνεχόμενες οροσειρές, με απότομες πλαγιές, φαράγγια, ρεματιές και πολύφυτες κοιλάδες με άφθονα νερά. Τα βουνά καταλήγουν σε γκρεμούς ή βραχώδη ακρωτήρια, ενώ οι κοιλάδες σε μαλακές αμμουδερές παραλίες. Μέσα σε αυτό το γεμάτο βλάστηση περιβάλλον η ανδριώτικη αρχιτεκτονική βρήκε το φυσικό της χώρο.

Το κύριο χαρακτηριστικό των κατοικιών της Άνδρου είναι πως πρόκειται για μονώροφα ή διώροφα οικοδομήματα που διαθέτουν ευρείες αυλές και μεγάλους εξώστες, οι οποίοι στηρίζονται σε κίονες ή καμάρες.

Οι οικίες είναι χτισμένες ως επί το πλείστον από ντόπιο σχιστόλιθο πλακοειδούς μορφής με συνδετικό υλικό τη λάσπη, γεγονός που αναδεικνύει παραδοσιακά τους κατοίκους σε πολύ καλούς τεχνίτες αυτού του υλικού.

Έντονα είναι τα διακοσμητικά εξωτερικά στοιχεία, όπως τα γύψινα πλαίσια των θυρών και των παραθύρων, τα «σαρδελώματα», ασβεστοκονιάματα με εγχάρακτες μακρόστενες ταινίες, τα «φτερώματα», σχιστολιθικές προεξοχές στις άκρες των κτηρίων για την προστασία των τοίχων, οι πολυκλινείς στέγες από κεραμίδι, που απολήγουν

σε φυτικά ακροκέραμα ή σε τριγωνικά αετώματα, και οι «κάπασοι», οι απολήξεις των καπνοδόχων.

                                               

Οι αρχιτεκτονικές μορφές που συναντώνται στην ύπαιθρο της Άνδρου είναι:

·  Τα πυργόσπιτα: Χτισμένα κατά τη διάρκεια τριών αιώνων (από τον 17o ως τον 19^ο) οι πύργοι ανήκαν σε αρχοντικές οικογένειες με κληρονομημένα φεουδαρχικά δικαιώματα. Βρίσκονται μακριά από τη θάλασσα, σε καλοδιαλεγμένες τοποθεσίες και εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των αρχόντων με μεγάλους χώρους, ενώ ταυτόχρονα ήταν πολύ καλά προστατευμένα από τις ξένες επιδρομές. Έχουν ορθογώνια κάτοψη, τρία συνήθως πατώματα και στεγάζονται με δώματα, δημιουργώντας ταράτσες σε διάφορα επίπεδα, καθώς ο όγκος ελαττώνεται στους επάνω ορόφους. Στο ισόγειο βρίσκονται οι αποθήκες, οι βοηθητικοί χώροι και τα λαγούμια σε περίπτωση ανάγκης διαφυγής. Στον πρώτο όροφο, δημιουργείται η είσοδος –με κινητή πρόσβαση– η οποία φέρει στο υπέρθυρο το οικόσημο του ιδιοκτήτη και οι χώροι υποδοχής και διημέρευσης με λιγοστά μικρά παράθυρα. Στο δεύτερο όροφο οργανώνονται τα υπνοδωμάτια, τα οποία έχουν έξοδο στις ταράτσες.

·  Οι αγροτικές κατοικίες: Σε προσήλιες και απάνεμες πλαγιές χτίζονταν μεμονωμένα αγροτόσπιτα ή σε ομάδα δυο-τριών σπιτιών στα οποία ζούσαν οι ντόπιες οικογένειες εξασφαλίζοντας τα πάντα από τη γη και την κτηνοτροφία. Το βασικό δομικό υλικό τους ήταν ο σχιστόλιθος και εξωτερικά καλύπτονταν με μια ιδιαίτερη τεχνική το σαρδέλωμα.
-Τα αγροτικά πετροκάλυβα και τα αλώνια: Τα πετροκάλυβα και τα αλώνια ήταν απαραίτητα για την προσωρινή διαμονή του γεωργού, για την αποθήκευση της σοδειάς, για την στέγαση των ζώων, καθώς τα χωράφια ήταν μακριά από την κατοικία. Με τοίχους εξωτερικά και εσωτερικά ασοβάτιστους τα αγροτοκάλυβα δένουν αρμονικά με το φυσικό τοπίο

·  Οι κρήνες: Στους πύργους και τα μεσαιωνικά μοναστήρια της Άνδρου απαντώνται οι αρχαιότερες κρήνες του νησιού. Το νερό χύνεται σε μια καλοδουλεμένη ημισφαιρική γούρνα με καλαίσθητα ανάγλυφα, μαρμάρινες λεοντοκεφαλές που αποτελούν θαυμάσια δείγματα παραδοσιακής τέχνης. Στις κρήνες υπάρχουν οι πλύστρες,  μεγάλες επικλινείς πέτρινες πλάκες, όπου το τρεχούμενο νερό της πηγής χρησιμοποιείται για το πλύσιμο των ρούχων και η «χαβούζα», ή «χαμολάκα» όπου συγκεντρώνεται το νερό για την άρδευση, το  «ποτιστικό».

·  Οι ξερολιθιές: Με την μια πέτρα πάνω στην άλλη και με τη μαστοριά του ντόπιου τεχνίτη οι ξερολιθιές χωρίζουν τα βοσκοτόπια, τα χωράφια στις πλαγιές των βουνών και ταυτόχρονα συγκρατούν το χώμα.

·  Οι περιστεριώνες: οι περιστεριώνες μαρτυρούν την συνήθεια της εκτροφής των περιστεριών. Είναι λευκά διώροφα κτίσματα , με τετράγωνη κάτοψη και δώμα. Στον πάνω όροφο (ανώι) βρίσκονται οι φωλιές των περιστεριών ενώ το κατώι χρησιμοποιείται σαν αποθήκη. Εξαιτίας του υλικού (λεπτές σχιστόπλακες), ως διακοσμητικά κυριαρχούν τα γεωμετρικά σχήματα (τρίγωνα, τετράγωνα, ρόμβοι, κύκλοι κ. ά.). Με προσοχή τηρούνται οι αναλογίες κενών - πλήρων , ώστε τελικά οι διακοσμήσεις να θυμίζουν " κέντημα σε λευκό καμβά". Στο ακρόδωμα υψώνονται κάποια κολωνάκια που τονίζουν τον υπερβατικό χαρακτήρα της σύνθεσης.

Κύριο μορφολογικό στοιχείο της δόμησης στην Άνδρο αποτελεί η στέγαση, η οποία επί αιώνες γινόταν επίπεδη στους περισσότερους οικισμούς, που παρέμεναν γεωργοκτηνοτροφικοί. Στους οικισμούς που αναπτύχθηκαν παράλληλα με τη ναυτιλία και όπου το 19ο αιώνα επικράτησαν οι αρχές του νεοκλασικισμού, κυριάρχησαν οι κεραμοσκεπές.

Σε μια εποχή όπου η άναρχη δόμηση και η επιθετική ανάπτυξη αλλοιώνουν και υποβαθμίζουν το ιδιαίτερο περιβάλλον των νησιών, η παραδοσιακή αρχιτεκτονική αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση όσον αφορά στην εναρμόνιση ανθρώπου-φύσης, χωρίς να διαταράσσονται οι ισορροπίες.

Και όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Δημήτρης  Φιλιππίδης, ιδιαίτερα στις παρούσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, είναι απαραίτητο να στρέψουμε το βλέμμα  στους παραδοσιακούς οικισμούς - όχι μόνο να τους προστατέψουμε, αλλά να τους αφήσουμε να μας διδάξουν. «Λιτή, αποτελεσματική αρχιτεκτονική, με σεβασμό στο περιβάλλον και στην κοινωνία. Οικονομία στα μέσα και στις μορφές. Είναι πια επιτακτική η ανάγκη να επιστρέψουμε σ' αυτού του είδους την αρχιτεκτονική».

Πηγές:

·  Γιάνναρου, Λ. (2009). Παραδοσιακοί οικισμοί. Αυτή είναι η αρχιτεκτονική του μέλλοντος. ΟΙΚΟ Καθημερινή. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_07/01/2009_1288018

·  Δημητσάντου- Κρεμέζη. Οι παραδοσιακοί οικισμοί, η ανάδειξή τους και η χάρτα του πολιτιστικού τουρισμού. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: library.tee.gr/digital/m2200/m2200_kremezi.pdf

·  ΚΠΕ Κόνιτσας, (2004). Παραδοσιακοί Οικισμοί και Φύση. Κόνιτσα

·  Μάναλης Π., Μαργαρίτη Σ., Σούρμπη Α. (2010). Εκπαιδευτικό Υλικό: Ταξιδεύοντας με την αειφορία στον Αργοσαρωνικό, Οργανισμός Ανάπτυξης και Περιβαλλοντικής Προστασίας Νομαρχίας Πειραιά – Δ/νση Δ/θμιας Εκπ/σης Πειραιά

·  Kathimerini.gr. Τα χωριά του Κορθίου. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_07/01/2009_1288018

·  Χαριτωνίδου. Η τριμερής αρχιτεκτονική εξέλιξη της νήσου Άνδρου.  Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο:   http://users.ntua.gr/kamy/archEXELIXI.pdf

·   Οι αρχές της βιοκλιματικής δόμησης στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική.  Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.ntua.gr/MIRC/db/epirus_db/ARXITEKTONIKH/Perivallontikes%20parametroi.htm

·  Πολιτιστική πύλη του αρχιπελάγους του Αιγαίου: Άνδρος. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www2.egeonet.gr/forms/fLemma.aspx?lemmaId=6840

«Προβάλλουμε – αναδεικνύουμε το τοπικό περιβάλλον βασισμένοι στην αφήγηση και στην εικόνα»

Ε. Κρητικού, Μ. Λεωνίδα

Περίληψη εισήγησης

Στην εισήγηση γίνεται παρουσίαση της πρότασης συνδυασμού της Περιβαλλοντικής  Εκπαίδευσης και της Οπτικοακουστικής Εκπαίδευσης και των κοινών στόχων και χαρακτηριστικών που έχουν ως καινοτόμα προγράμματα στο χώρο της Εκπαίδευσης.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο ντοκιμαντέρ ως τρόπο οπτικοακουστικής έκφρασης/αφήγησης, στο πλαίσιο των σχολικών προγραμμάτων Π.Ε. Αναπτύσσεται το θέμα της δημιουργίας ντοκιμαντέρ από τις μαθητικές ομάδες, ως ιδιαίτερα χρήσιμου εργαλείου στην περίπτωση προγραμμάτων Π.Ε. που έχουν ως στόχο την προβολή και ανάδειξη του τοπικού περιβάλλοντος.

Στο ανωτέρω πλαίσιο παρουσιάζονται συνοπτικά ως στάδια δημιουργίας ντοκιμαντέρ τα βήματα εργασίας για την επιλογή θέματος, καθώς και η σημασία και η τεχνική δημιουργίας σεναρίου.

Η εισήγηση συνδέεται με το αντίστοιχο βιωματικό εργαστήριο.

« Με τη ματιά του σκηνοθέτη: Αναδεικνύουμε – Προβάλλουμε τον τόπο μας»

Ε. Κρητικού, Μ. Λεωνίδα

Περίληψη εργαστηρίου

Με αφορμή το ΚΠΕ Κορθίου, χώρο διεξαγωγής του σεμιναρίου, ως τμήμα παραδοσιακού νησιώτικου οικισμού και χώρο διαχρονικής χρήσης, εισάγονται στους συμμετέχοντες του εργαστηρίου, με τη χρήση της μεθόδου του καταιγισμού ιδεών, ζητήματα χρήσης, διαχείρισης και ανάδειξης αντίστοιχων χώρων στο πλαίσιο προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Κατόπιν εισάγεται η δυνατότητα αποτύπωσης των ανωτέρω με τη χρήση εικόνων και ήχων.

Οι εκπαιδευόμενοι έρχονται σε μια πρώτη επαφή με την αφήγηση και τα κινηματογραφικά κάδρα. Σε μικρές ομάδες αναπτύσσουν μια μικρή ιστορία πάνω στο θέμα, τη σχεδιάζουν ως storyboard, και κάνουν φωτογράφηση στο πεδίο αξιοποιώντας και αναδεικνύοντας το χώρο.

Παράλληλα παρουσιάζεται η δυνατότητα καταγραφής φυσικών ήχων και γίνεται εκμάθηση βασικής ηχοληψίας. Στη συνέχεια γίνεται εισαγωγή σε βασικό λογισμικό μοντάζ, για να γίνει η σύνθεση της αφήγησης.

Τέλος, κάθε ομάδα εκπαιδευομένων συνθέτει εικόνες και ήχους σε μικρή ταινία, την οποία παρουσιάζει στην ολομέλεια. Το εργαστήριο κλείνει με ομαδική συζήτηση, σχολιασμό, ανατροφοδότηση.