"Βιωματικές διδακτικές τεχνικές στην περιβαλλοντική εκπαίδευση"

Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κορθίου πρόκειται να πραγματοποιήσει στο

Κτιριακό Συγκρότημα της Αγίας Τριάδας τριήμερο σεμινάριο με θέμα: «Βιωματικές διδακτικές τεχνικές στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», από την Παρασκευή 31 Μαΐου έως και την Κυριακή 2 Ιουνίου 2013.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 31 ΜΑΗ 2013

17:00-17:30   Προσέλευση συμμετεχόντων-εγγραφές.

17:30-18:00   Έναρξη-χαιρετισμοί-Αναστασία Ξυλόκοτα, Τμηματάρχης Π.Ε του ΥΠΔΒΜΘ.

18:00-19:00   Δραστηριότητες αλληλογνωριμίας των μελών της ομάδας( ΚΠΕ Κορθίου).

19:00-19:20   Παρουσίαση των προγραμμάτων του ΚΠΕ Κορθίου(ΚΠΕ Κορθίου).

19:20-19:40   Εισήγηση με θέμα: «Μεθοδολογία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης»

                        Νίκος Στεφανόπουλος-Υπεύθυνος Π.Ε στην Δ/νση Α΄θμιας Εκπ/σης Δ΄Αθήνας.

19:40-19:55   Διάλειμμα

19:55-20:15   Εισήγηση με θέμα: « Το παιχνίδι ως εργαλείο στην Περιβαλλοντική

                         Εκπαίδευση» Ελένη Νιάρχου-Υπεύθυνη Π.Ε στην Δ/νση Α΄θμιας Εκπ/σης

                         Γ΄Αθήνας.

20:15-20:35   Εισήγηση με θέμα: «Η λογοτεχνική και καλλιτεχνική έκφραση για το

                         Περιβάλλον, μέσα από τα μάτια των παιδιών».

                         Ελπίδα Πρίντεζη, Δρ. στην Ιστορία της Εκπαίδευσης-Τοπική Ιστορία &

                         Πολιτισμό, Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Α΄θμιας Εκπαίδευσης

                         Ν. Κυκλάδων.   

20:35-20:50   Συζήτηση

ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013

ΠΡΩΙ

9:00-9:30   Μετάβαση στο πεδίο

9:30-13:00  Πρόγραμμα του ΚΠΕ Κορθίου για τη θάλασσα

13:00- 17:00 Ξεκούραση

ΑΠΟΓΕΥΜΑ

Α΄ ΟΜΑΔΑ

18:00-19:00  Εργαστήριο με θέμα: «Μια θάλασσα πλατιά-βιωματικές δράσεις στο   

                       Παράκτιο οικοσύστημα».

                        Νίκος Στεφανόπουλος, Υπεύθυνος Π.Ε Α΄θμιας Εκπαίδευσης Δ΄ Αθήνας-Ελένη

                        Νιάρχου, Υπεύθυνη Α΄θμιας Εκπαίδευσης Γ΄Αθήνας-Αυγερινός Γεωργόπουλος

                        Εκπαιδευτικός.    

19:00-19:15   Διάλειμμα.

19:15-20:00   Συνέχεια εργαστηρίου.

Β΄ΟΜΑΔΑ

18:00-19:00   Θεατρικό Εργαστήριο με θέμα: « Πλάσματα της θάλασσας».

                         Ευαγγελία Κουκούτση-Ηθοποιός-Σκηνοθέτης.

19:00-19:15   Διάλειμμα.

19:15-20:00   Συνέχεια εργαστηρίου.

ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013

Α΄ΟΜΑΔΑ

9:00-11:00   Εργαστήριο με θέμα: «Μεθοδολογικές προσεγγίσεις ενός σχεδίου εργασίας

                      στην Π.Ε, με θέμα τη θάλασσα».

                      Νίκος Στεφανόπουλος, Υπεύθυνος Π.Ε Α΄θμιας Εκπ/σης Δ΄Αθήνας-Ελένη

                      Νιάρχου, Υπεύθυνη Π.Ε Γ΄Αθήνας, Αυγερινός Γεωργόπουλος, εκπαιδευτικός,

                      Χριστίνα Βίτους, Υπεύθυνη Π.Ε Α΄θμιας Εκπ/σης Ανατολικής Αττικής.

                                                                        Β΄ΟΜΑΔΑ

9:00-11:00   Θεατρικό εργαστήριο με θέμα: «Η Άνοιξη μέσα μας».

                     Ελένη Πιπέρη- Θεατροπαιδαγωγός-Ειδικός Κινησιοθεραπείας-Συμβουλευτική

                     Ψυχοθεραπεία ΗΝΤ, Εκδότρια του περιοδικού για παιδιά & νέους «Creative

                     Theater».

11:00-12:00   Παρουσιάσεις εργασιών των ομάδων.

12:00-13:00   Αξιολόγηση του σεμιναρίου.

13:00-14:30   Γεύμα-αναχώρηση.

Θέμα:«Η Λογοτεχνική και Καλλιτεχνική  έκφραση για το Περιβάλλον, μέσα από τα μάτια των παιδιών»

Δρ. ΕΛΠΙΔΑ ΠΡΙΝΤΕΖΗ-ΚΑΜΠΕΛΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΥΚΛΑΔΩΝ

Στην παρούσα εργασία αξιοποιείται μια  υλοποιημένη δράση στις Κυκλάδες τη Χρονιά 2003-2004. Θέλοντας να τονώσουμε το ενδιαφέρον των συναδέλφων, για τα προγράμματα ΠΕ, προκηρύξαμε ένα Διαγωνισμό ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ & ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ, για παιδιά Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου, με θέμα: «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ» 
Ο ΣΚΟΠΟΣ της προκήρυξης του Διαγωνισμού, ήταν η προώθηση του θεσμού της Π.Ε. και η ευαισθητοποίηση του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας, για τα προβλήματα του Περιβάλλοντος.

Και οι ΣΤΟΧΟΙ ήταν αρχικά δύο:

1. Η δημιουργική λογοτεχνική και εικαστική έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων των παιδιών μέσα από ένα ποίημα ή παραμύθι φτιαγμένο από τα ίδια.

2. «Το άνοιγμα του σχολείου προς την τοπική κοινωνία» με την εμπλοκή μαθητών, δασκάλων, γονέων και φορέων του νησιωτικού μας νομού στο τέλος της σχολικής χρονιάς, με την οργάνωση μιας Παγκυκλαδικής γιορτής, για τη βράβευση όσων εργασιών θα ξεχώριζαν και θα πρωτοτυπούσαν, ολοκληρώνοντας τη δράση με δημοσιοποίηση και διάχυση, προς όφελος πάλι των σκοπών και των  στόχων της Π.Ε. 

Οι κατηγορίες συμμετοχής στο διαγωνισμό  ήταν:

Α. Παιδιά Νηπιαγωγείου,     
Β. Παιδιά Α΄& Β΄ Δημοτικού,
Γ. Παιδιά Γ΄& Δ΄ Δημοτικού,     
Δ. Παιδιά Ε΄& ΣΤ΄ Δημοτικού.

Στους όρους συμμετοχής συμπεριλάβαμε και την Εικονογράφηση των Παραμυθιών και των Ποιημάτων.

Συμμετείχαν 43 Σχολεία & Νηπιαγωγεία από όλες τις Κυκλάδες, με 186 συμμετοχές παραμυθιών και 73 ποιημάτων.

Καταγράψαμε και συγκρίναμε τα στοιχεία και καταλήξαμε σε Ποσοτικά και Ποιοτικά  συμπεράσματα.

Λέξεις Κλειδιά: Περιβάλλον, Λογοτεχνική –Εικαστική Έκφραση, Παιδί, Σχολείο, Εκπαίδευση, Ρόλος Εκπαιδευτικού, Ρόλος  Υπεύθυνου Π.Ε.

Εργαστήριο: Η Άνοιξη των αισθήσεων

Ελένη Πιπέρη - θεατρολόγος

Ένα βιωματικό  εργαστήριο για όσους επιθυμούσαν  να πειραματισθούν μέσω των αισθήσεων τους και να διεισδύσουν σε αυτό τον κόσμο παίζοντας. Δεν χρειαζόταν κανενός είδους προηγούμενη εκπαίδευση , παρά μόνο διάθεση για παιχνίδι, ευελιξία και εμπιστοσύνη. Η ομαδική διαδικασία, η σωματική έκφραση, το παίξιμο ρόλων, συνέβάλλαν στη δημιουργική προσέγγιση του θέματος ( Θάλασσα )... Στη λήξη του Σεμιναρίου η ομάδα ήταν έτοιμη να αυτοσχεδιάσει θέματα που είχαν προκύψει μέσα από διαδικασίες παιχνιδιού.

Ασκήσεις που χρησιμοποιήθηκαν

1. Ενεργειακή Μπάλα  

Σκοπός της άσκησης::Γνωριμία της ομάδας, να αυξηθεί και να επικεντρωθεί η ενέργεια όλων με φωνή , γρήγορες κινήσεις και ομαδικότητα

2. Ηχητικά ποτήρια

Σκοπός της άσκησης:Κίνηση, ρυθμός, συντονισμός της ομάδας

3. Προχωράμε   

 Σκοπός της άσκησης:: Επίγνωση του περιβάλλοντος από  τις πληροφορίες που δεχόμαστε μέσω  των αισθήσεων.στην συγκεκριμένη άσκηση χρησιμοποιήσαμε την όραση, την ακοή, την όσφρηση, και την αφή.

4. Θεραπευτικό  μασάζ

Σκοπός της άσκησης: Να χτίσει το συναίσθημα της  εμπιστοσύνη σε κάθε ζευγάρι. Ήταν ένα χρήσιμο παιχνίδι  καθώς τα άτομα δεν γνωρίζονταν  καλά,  συνέβαλλε   στην σφυρηλάτηση της συνεργασίας και της φιλίας ανάμεσα σε ξένους.

5. Φωνητικό ζέσταμα.

 Σκοπός της άσκησης: Άσκηση εμπιστοσύνης, Χαλάρωση και συνέρρευση της ομάδας σε κύκλο. Επαφή με το σώμα και γνωριμία με τη φωνή που θα χρησιμοποιούσαμε στην συνέχεια του εργαστηρίου σαν το όργανό μας.                                   

6. Αφήγηση,  Ακρόαση

Σκοπός της άσκησης:  Έμφαση στην Προσεκτική ακρόαση, ώστε να αποδοθεί σωματικά αυτό που ακούγανε.

7. Το θαύμα του ενός λεπτού.

Σκοπός της άσκησης:Να ενθαρρύνει  τους συμμετέχοντες να εκτεθούν σε κοινό, έχοντας ένα σκοπό, την απόδοση της ιστορίας. 

8..  Γιούπι

Σκοπός της άσκησης:.Άσκηση Έντασης που ενθάρρυνε την ταχύτητα την αυτοσυγκέντρωση, και την αντίληψη του χώρου.

9. Τεχνικές σύνθεσης : Δόθηκαν τεχνικές οδηγίες στους συμμετέχοντες 

Εισήγηση με θέμα: "Το παιχνίδι ως εργαλείο στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση"
Ελένη Νιάρχου - Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμιας Γ' Αθήνας

Ο ρόλος των παιχνιδιών στη Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι σπουδαίος και πολύ καθοριστικός. Μέσα από το παιχνίδι το παιδί αντιλαμβάνεται το πρόβλημα, μετατρέψει τη θεωρία  αρχικά σε γνώση και στη συνέχεια σε δράση . Τα   περιβαλλοντικά παιχνίδια μπορεί να  έχουν τη  μορφή παιχνιδιών δράσης, ασκήσεων  ενδυνάμωσης της ομάδας, παιχνιδιών ρόλων, επιτραπέζιων παιχνιδιών γνώσεων, να συνδυάζουν ψυχοκινητικές δραστηριότητες και γνώσεις. Η επιλογή τους  και η ένταξη τους  σε ένα  ή περισσότερα στάδια ενός προγράμματος γίνεται ανάλογα με το θέμα και τους στόχους που θέλουμε να εξυπηρετήσουν .

Εισήγηση με θέμα: "Διδακτικές μέθοδοι και τεχνικές που εφαρμόζονται στo πλαίσιo των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης"

Ν. Στεφανόπουλος - Υπ. Π.Ε. Δ΄Αθήνας Α/θμιας Εκπ/σης

Διδακτικές στρατηγικές

•          Επίλυση προβλήματος (Problem solving method)

•          Σχέδιο Εργασίας( PROJECT

Η επίλυση προβλήματος είναι μία μέθοδος που εμπλέκει τους εκπαιδευόμενους στην επίλυση ενός συγκεκριμένου περιβαλλοντικού προβλήματος ή ζητήματος και εμπεριέχει γενικά τη διάσταση της έρευνας (investigation) (Giolito, 1997, p.100, Lahiri, et.al., 1988, p.84).

•          Τα στάδια της επίλυσης προβλήματος τα εξής:

•          1. Προσδιορισμός και τοποθέτηση του προβλήματος,

•          2. Ανάλυση του προβλήματος,

•          3. Αναζήτηση λύσεων,

•          4. Αξιολόγηση των προτεινόμενων λύσεων,

•          5. Σχεδιασμός της δράσης και

•          6. Πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων.

ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ( PROJECT) ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

•          Επιλογή Θέματος

•          Ανίχνευση της προϋπάρχουσας γνώσης

•          Καθορισμός των στόχων του σχεδίου εργασίας

•           Οργάνωση των μαθητών σε ομάδες και επιμερισμός εργασιών

•           Σχεδιασμός του σχεδίου εργασίας(project)

•           Χρονοδιάγραμμα

•           Εκτέλεση δραστηριοτήτων με αλληλοενημέρωση των ομάδων και   διαμορφωτική αξιολόγηση

•          Σύνθεση των επιμέρους εργασιών

•          Εφαρμογή του σχεδίου εργασίας(Project)

•           Δημοσιοποίηση - Γνωστοποίηση του σχεδίου εργασίας

•          Αξιολόγηση του project

•          Τελική αξιολόγηση του σχεδίου εργασίας

Διδακτικές τεχνικές

Καιταιγισμός ιδεών

Χαρτογράφηση εννοιών

(ημιδομημένος χάρτης εννοιών)

Μελέτη εικόνας

Βιβλιογραφική έρευνα

Επισκόπηση απόψεων

Μελέτη περίπτωσης   (Case study)

Πείραμα

Ιστοριογραμμή

Εργασία πεδίου

Περιβαλλοντικό μονοπάτι

Παιχνίδια

Μελέτη χαρακτηριστικής περίπτωσης (Case Study)

Σχετίζεται με την επίλυση ενός περιβαλλοντικού προβλήματος.

Μπορεί να ξεκινήσει μέσα από μια συζήτηση ενός περιβαλλοντικού προβλήματος που παρουσιάζεται από τον εκπαιδευτή ως ρεπορτάζ ή άρθρο που εντοπίστηκε σε μια εφημερίδα, μια εκπομπή της τηλεόρασης ή του ραδιοφώνου ή σε κάποιο άλλο μέσο.

μια μελέτη χαρακτηριστικής

περίπτωσης περιλαμβάνει:

•          την καταγραφή στόχων,

•          τη συλλογή πληροφορίας,

•          τη μελέτη των στοιχείων,

•          την ανάλυση,

•          την επεξεργασία των στοιχείων μέσω συζήτησης μεταξύ διαφορετικών ομάδων,

την επίτευξη μιας γενίκευσης για δράση.

Εργαστήριο με θέμα: «Μια θάλασσα πλατιά-βιωματικές δράσεις στο παράκτιο οικοσύστημα»

Νίκος Στεφανόπουλος-Υπεύθυνος Π.Ε Α΄θμιας  Εκπ/σης Δ΄ Αθήνας,

Ελένη Νιάρχου-Υπεύθυνη Π.Ε  Α΄θμιας  Εκπ/σης Γ΄ Αθήνας,

Αυγερινός Γεωργόπουλος . Εκπαιδευτικός,

Χριστίνα Βίτους, Υπ. ΠΕ Δ/νσης Αθμιας Ανατ. Αττικής

Κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου θα αναπτυχθούν βιωματικές τεχνικές προσέγγισης ενός παράκτιου οικοσυστήματος από μαθητές Νηπιαγωγείου και Δημοτικού Σχολείου.

Συγκεκριμένα:

·         Άσκηση παρατήρησης του πεδίου, καταγραφή σημείων αναφοράς

·         Βιωματικές ασκήσεις αλληλογνωριμίας των μελών της ομάδας και καταγραφή προσδοκιών από το εργαστήριο.

·         Εργασία σε ομάδες με συμπλήρωση φύλλων εργασίας που αφορούν : καταγραφή απορριμμάτων στην ακτή,

·         Ανθρώπινες δραστηριότητες

·         Καταγραφή στοιχέων τοπικού μικροκλίματος

·         Αναγνώριση χλωρίδας και πανίδας με τη χρήση κλειδών.

Μέθοδος εργασίας: σε ομάδες, ανακαλυπτική, διερευνητική, ολιστική προσέγγιση

Διάρκεια Εργαστηρίου: 2 ώρες

Εργαστήριο με θέμα: «Μεθοδολογικές προσεγγίσεις ενός σχεδίου εργασίας στην Π.Ε, με θέμα τη θάλασσα».

Νίκος Στεφανόπουλος-Ελένη Νιάρχου- -Αυγερινός   Γεωργόπουλος, Χριστίνα Βίτους  

Το σχέδιο εργασίας στην Π.Ε.

Διαδιακασία σχεδιασμού ενός προγράμματος Π.Ε.

Τεχνικές:

Καταιγισμός Ιδεών

Αραχνόγραμμα

Στοχοθεσία ενός προγράμματος

Επιλογή δράσεων και δραστηριοτήτων και αντιστόιχηση με συγκεκριμένους στόχους

Αννάλυση ενός περιβαλλοντικού προβλήματος με τη μέθοδο: case study

Τρόπος εργασίας: σε ομάδες

Διάρκεια: 2 ώρες 

 Εργαστήριο με θέμα: 'Πλάσματα της θάλασσας

 Εύα  Κουκούτση: Ηθοποιός - Σκηνοθέτης         

ΤΟ ΝΕΡΟ-ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

-Το υδάτινο στοιχείο:  70% του πλανήτη, 55%-60% στους ενήλικες, 80% στα μωρά, συστατικό  και περιβάλλον των κυττάρων, συστατικό του αίματος.                                             

 -Ιδιότητες: πηγή ζωής, ροή, ‘ευκαμψία’, απαλότητα, δύναμη, μετατροπή  της υλικής μορφής σε ενεργειακή και αντιστρόφως (πάγος, νερό, ατμός, σύννεφα, βροχή). Ένστικτο επιβίωσης, φόβος που διαφυλάττει την ζωή, θέληση, σοφία.                                              

 -Κατεύθυνση: προς τα κάτω και επιφανειακή τάση.

ΑΡΧΕΣ                                                                     

  -Εστιάζομαι στο σώμα κάθε στιγμή                    

 -Με ήρεμη περιέργεια και ευχαρίστηση          

 -Χωρίς  προκαταλήψεις  για τις  δυνατότητες  του σώματος

-Χωρίς  επιρροή από κοινωνικά πρότυπα  και συνήθειες                               

-Συνεχής  σύνδεση  σώματος  και  νου/συναισθήματος (το σώμα οδηγεί, ο νους ακολουθεί)

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ                                                       

 -Αντίληψη της ενότητας σώματος-συναισθήματος                                                       

 -Η συμμετρία του σώματος(άνω-κάτω, δεξί-αριστερό)                                                                   

 -Η σωστή στάση, βαθειά αναπνοή  με το διάφραγμα, περιφερειακή  όραση                           

 -Συνειδητοποίηση των αρθρώσεων                        

-Κίνηση από το κέντρο του σώματος

ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

Α’ μέρος

-Συνθήκη: η  θάλασσα και τα πλάσματα που ζούνε μέσα της (πραγματικά ή φανταστικά)          

 -Κίνηση: α)από το κέντρο με τα πέντε άκρα ταυτοχρόνως (χέρια, πόδια, κεφάλι)

β)από οποιαδήποτε κλείδωση                            

γ)ανά δύο: μετακινώ  τον  συμπαίκτη μου αφήνοντας  το βάρος μου και κρατώντας συνεχώς την επαφή             δ)μιμούμαι την κίνηση των άλλων                                               

-Επίπεδα: κάτω, μεσαίο κάτω                                         

-Μουσική: η ψυχική διάσταση                                   

 -Ήχοι, λέξεις                                                               

 -10’’ χαζομάρες

Ατομικοί αυτοσχεδιασμοί

1.Η ανακάλυψη του εαυτού( συνειδητοποιώ τις κλειδώσεις, ερευνώ τις δυνατότητες κίνησης)- χαρά              

2.Η ανακάλυψη των άλλων πλασμάτων- ανά δύο: α)μίμηση και β)επαφή μέσω βάρους του σώματος -χαρά                                                        

3.Μοναξιά- θλίψη, νοσταλγία                  

4.Κίνδυνος- φόβος,  αποσυντονισμός  

 5.Συνωστισμός- θυμός, σύγκρουση 

6.Περίθαλψη  τραυματιών- ανά δύο: συμπόνοια

 Β’ μέρος

Ομαδικοί αυτοσχεδιασμοί

-10’’ χαζομάρες                                                       

 1.Τρικυμία και νηνεμία- ομαδική κίνηση                                                           

 2.Κίνδυνος: σχηματισμός βράχων με λουλούδια και όστρακα -φόβος                                           

 3.Σκουπίδια και έλλειψη τροφής: διαμάχες στην αρχή και μετά  μοίρασμα των τροφών, συσσώρευση των σκουπιδιών και εναπόθεσή τους στην  παραλία πάνω στους λιαζόμενους- θυμός , θλίψη και λογική                    

 4.Δελφίνια: ομαδικά παιχνίδια -χαρά                                                   

5.Καρχαρίες: μίμησή  τους για αποφυγή του κινδύνου                                                      

 6.Πλάσματα σε δίχτυα: απελευθέρωσή τους από όλους μαζί- συμπόνοια