"Η χλωρίδα & η βλάστηση ως θέμα στα προγράμματα της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον & την Αειφορία"

 Πρόγραμμα Σεμιναρίου

30/03/2012 - 01/04/2012

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012

• 17:30- 18:00 Προσέλευση-Εγγραφές
• 18:00-18:15 Χαιρετισμοί
• 18:15-19:00 Παιχνίδι γνωριμίας (Κ.Π.Ε. Κορθίου)
• 19:00-19:15 Δράσεις και Προγράμματα του Κ.Π.Ε. Κορθίου (Κ.Π.Ε. Κορθίου)
• 19:15-19:35 Προσέγγιση στην Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία –Διδακτικές τεχνικές (Μαρία-Γεωργία Σπαρτινού)
• 19:35-19:50 Διάλειμμα
• 19:50-20:55 Ο εννοιολογικός Χάρτης με τη Χρήση της Εικόνας (εργαστήριο: Μαρία-Γεωργία Σπαρτινού)
• 20:55-21:15 Συζήτηση

ΣΑΒΒΑΤΟ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012

• 09:00-09:20 Η βιοποικιλότητα της χλωρίδας στο Αιγαίο (Μαρία-Γεωργία Σπαρτινού)
• 09:20-09:50 Τύποι βλάστησης των Νησιωτικών Υγρότοπων της Ελλάδας και η σχέση τους με τις Προστατευόμενες Περιοχές (Νίκος Γεωργιάδης)
• 09:50-10:05 Συζήτηση
• 10:05-14:00 Η μελέτη πεδίου στην πράξη (Νίκος Γεωργιάδης, Μαρία-Γεωργία Σπαρτινού)
• 14:00 Γεύμα ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ
• 17:00-18:30 Η χλωρίδα αλλιώς …. Δράσεις και Δραστηριότητες για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Ειρήνη Δράκου)
• 17:00-18:30 Ενεργοποιώντας τις αισθήσεις και τη φαντασία μας συνειδητοποιούμε τις στάσεις μας για το περιβάλλον (Ιάκωβος Ζερλέντης)
• 18:30-18:45 Συζήτηση
• 18:45-19:45 Παρουσίαση των αποτελεσμάτων των εργαστηρίων

ΚΥΡΙΑΚΗ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2012

• 09:00-09:20 Οι ξερολιθιές ως παράγοντας διαμόρφωσης της βιοποικιλότητας (Κ.Π.Ε. Κορθίου)
• 09:20-10:50 Το Μικροσκόπιο στην πράξη. Ανακαλύπτοντας το Φυσικό Κόσμο μέσα από το μικροσκόπιο. (Θοδωρής Ορεινός)
• 10:50-11:05 Διάλειμμα
• 11:05-11:25 Περιβαλλοντικές πιέσεις και απειλές (Αλέξανδρος Μαβής)
• 11:25-11:45 Το πράσινο στο σχολικό περιβάλλον (Μαρία-Γεωργία Σπαρτινού)
• 11:45-12:15 Συζήτηση-Αξιολόγηση

Προσέγγιση στην Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία - Διδακτικές Τεχνικές

Εισηγήτρια: Μαρία – Γεωργία Δ. ΣΠΑΡΤΙΝΟΥ [Δρ. Βιολόγος - Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Δ/νση Δ/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων]

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση - ο εκπαιδευτικός θεσμός των σχολικών προγραμμάτων που επιδιώκουν τη διαμόρφωση ενός αυριανού, συνειδητού πολίτη με γνώσεις και ευαισθησίες για το περιβάλλον, τόσο το φυσικό όσο και το ανθρωπογενές – στηρίζεται σε εκπαιδευτικές μεθόδους ενεργούς μάθησης και βιωματικής εμπλοκής των μαθητών. Μέσα από κατάλληλα σχεδιασμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες και δράσεις ενός προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στοχεύουμε στην εμψύχωση και στην ενίσχυση των σημερινών μαθητών και αυριανών πολιτών, έτσι ώστε να είναι σε θέση να μετέχουν στη λήψη και στην εκτέλεση των απαραίτητων μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος.

Οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις που υιοθετούνται από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στηρίζονται κυρίως στο Σχέδιο Εργασίας και στην Επίλυση Προβλήματος. Ταυτόχρονα όμως, ανάλογα με το θέμα, την ηλικιακή ομάδα των μαθητών και το σχεδιασμό του προγράμματος, υιοθετούνται ποικίλες διδακτικές τεχνικές όπως: η μελέτη πεδίου, η ανάλυση και μελέτη μιας χαρακτηριστικής περίπτωσης, η έρευνα ερωτηματολογίου, το παιχνίδι ρόλων, η δραματοποίηση, η διαμόρφωση εννοιολογικού χάρτη - χάρτη ιδεών κ.λπ.

Σε γενικές γραμμές η μεθοδολογική προσέγγιση και οι διδακτικές τεχνικές που υιοθετούνται:

• Εξαρτώνται από τη θεματολογία του εκάστοτε προγράμματος.
• Χαρακτηρίζονται από ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες,
• Διευκολύνουν την ενεργό συμμετοχή των μαθητών,
• Προάγουν τη δημιουργική δράση & την κριτική σκέψη
• Ενθαρρύνουν τον πειραματισμό
• Στηρίζονται στη διαδικασία "μαθαίνω πώς να μαθαίνω".

Στην παρούσα εισήγηση θα γίνει επισκόπηση των εκπαιδευτικών χαρακτηριστικών της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης – Εκπαίδευσης για την Αειφορία και της έννοιας της αειφορίας. Θα συζητηθούν επίσης οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις και οι διδακτικές τεχνικές που υιοθετούνται από την Π.Ε. Τέλος θα παρουσιασθούν δείγματα υλοποιημένων δραστηριοτήτων από προγράμματα Π.Ε σε σχολεία Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των Κυκλάδων.

Η Μελέτη Πεδίου στην Πράξη

Εισηγήτρια: Μαρία – Γεωργία Δ. ΣΠΑΡΤΙΝΟΥ [Δρ. Βιολόγος - Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Δ/νση Δ/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων]

Η μελέτη πεδίου είναι ένα από τα παιδαγωγικά εργαλεία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε) που φέρνει ενεργά το μαθητή σε επαφή με ένα ενδεικτικό χώρο μελέτης του θέματος που διερευνά το πρόγραμμα Π.Ε, στο οποίο ο μαθητής συμμετέχει. Τέτοιοι χώροι μπορεί να είναι ένα δάσος, μία ακτή ή λίμνη, μία βιομηχανική περιοχή ή παραδοσιακό οικισμό κ.λπ. Τα στάδια της εργασίας πεδίου περιλαμβάνουν προετοιμασία των συμμετεχόντων για το ''πού, τί, γιατί και πώς'' θα το κάνουμε, έξοδο στο πεδίο και εν συνεχεία επεξεργασία, συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων.

Η μελέτη πεδίου ως παιδαγωγική τεχνική επιδιώκει να εμπλέξει βιωματικά τους μαθητές με το περιβάλλον ενεργοποιώντας όλες τις αισθήσεις, να επιτύχει εκτός από γνωστικούς, συναισθηματικούς και ψυχοκινητικούς στόχους, να καλλιεργήσει κλίσεις και δεξιότητες, όπως παρατηρητικότητα, συνεργασία, ομαδικότητα, κίνηση, αντίληψη και προσανατολισμό στο χώρο.

Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου εργαστηρίου με θέμα ''Η Μελέτη Πεδίου στην Πράξη'' έχουν επιλεγεί δύο περιοχές: α) η ρεματιά της Πυθάρας, ένας βιότοπος εκπληκτικής ομορφιάς με μικρούς καταρράκτες και θαυμάσιους σχηματισμούς βράχων και β) το Παραπόρτι όπου εκβάλει ο Μεγάλος ποταμός, ένα από τα 4 ποτάμια της Ανδρου.

Σκοπός του εργαστηρίου είναι να βιώσουν οι συμμετέχοντες την υλοποίηση εργασίας πεδίου, προσεγγίζοντας με βιωματικό τρόπο το γοητευτικό περιβάλλον της περιοχής, προσανατολιζόμενοι με τη βοήθεια ενός χάρτη στο χώρο, παρατηρώντας και φωτογραφίζοντας είδη χλωρίδας, συγκρίνοντας τη βλάστηση και τα είδη χλωρίδας δύο περιοχών διαφορετικών οικολογικών χαρακτηριστικών.

Για την πραγματοποίηση του βιωματικού εργαστηρίου σχεδιάστηκαν κατάλληλα φύλλα εργασίας και μαζί με χάρτη της περιοχής θα δοθούν στους συμμετέχοντες.

Ο Εννοιολογικός Χάρτης με τη Χρήση Εικόνας

Εισηγήτρια: Μαρία – Γεωργία Δ. ΣΠΑΡΤΙΝΟΥ [Δρ. Βιολόγος - Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Δ/νση Δ/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων]

Ένα από τα εκπαιδευτικά εργαλεία που τελευταίως έχουν υιοθετηθεί από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι ο Εννοιολογικός Χάρτης που είναι μία μέθοδος η οποία χρησιμοποιείται για την οπτικοποίηση σχέσεων μεταξύ διαφορετικών εννοιών.

Οι χάρτες εννοιών επιτρέπουν τη δραστηριοποίηση και ενεργό συμμετοχή των μαθητών κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, ενισχύοντας τη μνήμη, τη δημιουργικότητα, και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί στην προσέγγιση και κατανόηση σύνθετων εννοιών και σχέσεων όπως είναι αυτές της οικολογίας, της περιβαλλοντικής διαχείρισης και της αειφορίας.

Σύμφωνα με το πνεύμα αυτό έχει οργανωθεί και το εργαστήριο ''Ο Εννοιολογικός Χάρτης με τη Χρήση Εικόνας'', στο πλαίσιο του οποίου οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί θα βιώσουν μια δημιουργική απασχόληση με σκοπό, την κατανόηση και εφαρμογή αυτής της διδακτικής τεχνικής, καθώς και την ανίχνευση ή ανάκληση σχετικών γνώσεων για τη βλάστηση και χλωρίδα. Επιπλέον, με το εργαστήριο αυτό επιδιώκουμε να καλλιεργήσουμε δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ομαδικού πνεύματος.

Αναλυτικότερα, με τη βοήθεια φύλλων εργασίας και εικόνων σχετικών με τη χλωρίδα και βλάστηση που θα δοθούν, οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί που θα έχουν χωρισθεί σε ομάδες:

• Θα οργανώσουν ένα διάγραμμα (εννοιολογικό χάρτη) στο οποίο θα απεικονίζονται οι σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στις έννοιες και στις ‘‘εικόνες - έννοιες’’ που τους δόθηκαν.
• Εκπρόσωπός της κάθε ομάδας θα παρουσιάσει το ‘‘πόνημά τους’’ στο σύνολο των συμμετεχόντων και θα το αιτιολογήσουν.
• Θα συζητήσουν και θα συγκρίνουν της αποκλίσεις που θα σημειωθούν μεταξύ των εννοιολογικών χαρτών των διαφορετικών ομάδων.   

Η Βιοποικιλότητα της Χλωρίδας στο Αιγαίο

Εισηγήτρια: Μαρία – Γεωργία Δ. ΣΠΑΡΤΙΝΟΥ [Δρ. Βιολόγος - Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Δ/νση Δ/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων]

Στα νησιά του Αιγαίου αναπτύσσονται διάφοροι τύποι οικοσυστημάτων, χερσαίοι και υγροτοπικοί. Φρύγανα, μακκί, αλυκές, αμμοθίνες, πηγές και ρέματα, παράκτιοι υγρότοποι, λιβάδια ποσειδωνίας, βραχώδεις, χαλικώδεις και αμμώδεις ακτές, είναι κάποιοι από αυτούς. Συνεπώς και η Βιοποικιλότητα της Χλωρίδας στο Αιγαίο είναι εξαιρετικά πλούσια και σημαντική.

Η χλωρίδα μόνο του νησιωτικού χώρου των Κυκλάδων, σύμφωνα με πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, περιλαμβάνει 1.640 είδη φυτών. Από αυτά τα είδη τα 80 είναι ενδημικά είδη της ελληνικής χλωρίδας και τα 36 είδη είναι αποκλειστικά ενδημικά των νησιών του Αιγαίου. Τα είδη αυτά απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση λόγω της αλόγιστης χρήσης του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο.

Η χλωρίδα στα νησιά των Κυκλάδων κυριαρχείται από είδη ανθεκτικά στις ξερικές συνθήκες της περιοχής και διαφοροποιείται από τη χλωρίδα της ορεινής ηπειρωτικής μας χώρας και των νησιών του Ιονίου πελάγους, όπου το νερό είναι πιο άφθονο.

Σε αντίθεση με την πλούσια χλωρίδα, τα Κυκλαδονήσια χαρακτηρίζονται από περιορισμένη βλάστηση, τυπική του χαμηλού υψομέτρου και του έντονα ξηρού κλίματος. Φρύγανα, μακκί, αφθονία ποωδών φυτών, γεώφυτα, και περιορισμένα δάση πεύκης, συστάδων κυπαρισσιού (Cupressus sempervirens) σε συνδυασμό με το αμπέλι την ελιά (Olea europaea), τη χαρουπιά (Ceratonia siliqua), τη συκιά, την αμυγδαλιά και λίγα ακόμη δενδρώδη είδη διαμορφώνουν την εικόνα της κυκλαδικής βλάστησης.

Στην παρούσα εισήγηση θα αναλυθούν οι έννοιες της βιοποικιλότητας, της χλωρίδας και της βλάστησης και θα παρουσιασθεί η βιοποικιλότητα της αιγιακής χλωρίδας.

ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΙΣ ΣΤΑΣΕΙΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Εισηγητής: Ζερλέντης Ιάκωβος [Εκπαιδευτικός ΕΠΑ.Λ Σύρου]

Σκοπός του εργαστηρίου είναι η εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τεχνικές βιωματικής μάθησης που μπορούν να εφαρμοστούν σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μαθητών προσαρμοσμένες στο θέμα της χλωρίδα που είναι και το θέμα του σεμιναρίου.

1^η Τεχνική 

Με οπτικοακουστικό υλικό που αναφέρεται σε είδη χλωρίδας και βλάστησης επιδιώκουμε αφενός την ενεργοποίηση της παρατηρητικότητας και αφετέρου την έκφραση προσωπικών προτιμήσεων και επιλογών. Οι συμμετέχοντες καλούνται να το παρακολουθήσουν και μετά τους ζητείται να αναφέρουν στην ομάδα 3 είδη δένδρων, 3 είδη ποώδους χλωρίδας καθώς και 3 χρώματα που παρατήρησαν και τους άρεσαν.

2^η Τεχνική 

Με κατάλληλο υλικό επιδιώκουμε την ενεργοποίηση της όσφρησης και την ανάκληση της μνήμης σχετικών ερεθισμάτων. Το σχετικό υλικό περιλαμβάνει αδιαφανή σακουλάκια διάφορων φυτών και βοτάνων με χαρακτηριστική οσμή. Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να προσδιορίσουν το περιεχόμενο μόνο με την όσφρηση. Ο κάθε εκπαιδευτικός σημειώνει την εκτίμησή του σε ένα φύλλο χαρτί που βρίσκεται μπροστά σε κάθε σακουλάκι. Ακολούθως συγκρίνουν τις καταγραφές τους με το περιεχόμενο και ακολουθεί σχετική συζήτηση στην ολομέλεια της ομάδας για τη σχέση τους με τα συγκεκριμένα φυτά και με το φυσικό περιβάλλον γενικότερα.

3^η Τεχνική 

Μετά από έξοδο στο πεδίο που γίνεται το πρωί της ίδιας μέρας ζητείται από τους εκπαιδευτικούς συνεργαζόμενοι σε δύο υποομάδες να καταγράψουν τι τους έκανε εντύπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας και να το εκφράσουν δυναμικά με παντομίμα. Η κάθε υποομάδα την παρουσιάζει στην ολομέλεια και ζητά από την άλλη υποομάδα να βρει τι εκφράζει.

Τέλος συζητούμε σε ολομέλεια τις στάσεις μας απέναντι στη χλωρίδα και τη βλάστηση με αφορμή τις προηγούμενες τεχνικές.

"Η ξερολιθιά παράγοντας διαμόρφωσης της βιοποικιλότητας"

Χαζάπης Νίκος - Αναπληρωτής υπεύθυνος ΚΠΕ Κορθίου

Κυρίαρχο στοιχείο του Ανδριώτικου ανθρωπογενούς περιβάλλοντος είναι οι διάφορες ξερολιθιές καθώς και κάποιες ιδιαίτερες ξερολιθικές κατασκευές που υπάρχουν στην Άνδρο. Μερικές από αυτές είναι:

• Τα κονάκια – Ξερολιθικές πρόχειρες κατοικίες σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές.
• Αιμασιές ή πεζούλες ή αναβαθμίδες που άλλαξαν καθοριστικά το περιβάλλον της Άνδρου με πολλά οφέλη όπως: προστασία του εδάφους από τη διάβρωση, εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα, μετατροπή του άγονου κεκλιμένου εδάφους σε καλλιεργήσιμο έδαφος.
• Αλώνια
• Πατητήρια
• Καλντερίμια
• Χαμολάκες μικρού σχετικά ύψους στέρνες, συνήθως στις κοίτες των ρεμάτων ή κοντά σε κάποιες πηγές
• Τοιχοι περίφραξης με τα «στήματα» (όρθιες πέτρες που λειτουργούσαν σαν κολώνες και τοποθετούνταν ανα τακτά διαστήματα, ώστε να συγκρατούν τα τμήματα με τον κλασικό ξερολιθικό τρόπο χτισίματος.
• Νερόμυλοι
• Ταυλόμυλοι Ιδιαίτερος μύλος που υπάρχει στην Άνδρο και αποτελεί συνδυσμό νερόμυλου με ανεμόμυλο.

Στο ξερολιθικό περιβάλλον της Άνδρου διαμορφώθηκε λοιπόν μια ιδιαίτερη χλωρίδα, που φυσικά ήταν συνάρτηση του σχετικά άφθονου νερού που έχει η Άνδρος.

Άφθονα νερά γιατί;

Λόγω των πολυάριθμων αιμασιών – Μαντρών αλλά και χαμολάκων που εμποδίζοντας την ροή του βρόχινου νερού εμπλουτίζεται καλύτερα ο υδροφόρος ορίζοντας. Επίσης καθοριστικό ρόλο έχει διαδραματίσει το κυρίαρχο πέτρωμα της Άνδρου ο μαρμαρυγιακός σχιστόλιθος, που αποτελεί πορώδες πέτρωμα.

Άλλος παράγοντας είναι το σχετικά μεγάλο υψόμετρο (996m, που είναι και το μεγαλύτερο των Κυκλάδων). Στο νησί της Άνδρου υπάρχουν 6 παράλληλες κορυφογραμμές και οι οποίες είναι κάθετες στο βοριά, που μεταφέρει τα σύννεφα της βροχής που αναγκάζονται να εναποθέσουν το πολυπόθητο φορτίο. Ακόμη διαθέτει αρκετή σε έκταση υψηλή βλάστηση, που λόγω του φαινομένου της διαπνοής διευκολύνεται ο σχηματισμός των νεφών.

Χαρακτηριστικά είδη φυτών της Άνδρου είναι

• ΑΣΦΕΝΔΑΜΟΣ (Aser cretica)
• ΔΡΥΣ (Quercus macrolepis )
• ΠΟΥΡΝΑΡΙ (Quercus coccifera)
• ΧΑΜΟΡΕΙΚΙ (Erica manipuliflora)

Ενώ προστατευόμενα είναι:

• Galanthus ikariae
• Campanula sartorii
• Ferulago sartorii
• Pancratium maritimum
• Paeonia mascula ssp hellenica
• Silene pentelica

Φυτά της Άνδρου με θεραπευτικά χαρακτηριστικά

Πικραγγουριά - Ecballium elaterium

Παλαιότερα θεωρούνταν πανίσχυρο φάρμακο

Αποξηραμένος Χυμός σαν βοήθημα για παθήσεις ματιών, δοντιών, κώφωση κ.λ.π.

Χρήσεις: Νευραλγία, ψώρα

Φασκόμηλο - Salvia officinalis

Θεωρείται σαν ένα από τα πιο αποτελεσματικά θεραπευτικά φυτά για κρυολογήματα, παθήσεις λαιμού, πυρετό, στομάχι, ρευματισμούς και για τόνωση της μνήμης.

Ιδιότητες: Αντισπασμωδικό, αντισηπτικό, ορεκτικό, στομαχικό, επουλωτικό

Βάλσαμο - Hypericum perforatum L.

Θεραπεία πληγών

Δραστικό για την ισχιαλγία

Ιδιότητες: Αντισηπτικό, στυπτικό, επουλωτικό, διουρητικό, καταπραϋντικό

Κατάλληλο για το άσθμα, βρογχύτη, εγκαύματα από ήλιο στραμπούλιγμα, πληγές, κατάθλιψη.

Κομπόχορτο - Ephedra fragilis Desf.

Κυρίαρχο στοιχείο η εφεδρίνη

Αντισπασμωδικό, αντιασθματικό, ιδιότητες γνωστές στους Κινέζους πολύ προ Χριστού.

Άτροπος η μπελλαντόνα - Atropa belladonna L.

Περιέχει υοσκυαμίνη, ατροπίνη κ.α.

Διεργετικό, παραισθησιογόνο. Η ατροπίνη χρησιμοποιείται στην οφθαλμιατρική και ως αντίδοτο για δηλητηριάσεις. Ευεργετική για διάφορες νευρώσεις και ιδίως του πεπτικού συστήματος.

Απήγανος - Ruta graveolens

Η δρόγη του φυτού έχει καταπραϋντικές και αντισπασμωδικές ιδιότητες στο νευρικό σύστημα

Υπάρχουν σκευάσματα κατά της ταχυπαλμίας, ιλίγγων, νευρικών στομαχικών ενοχλήσεων, ρευματικώνπόνων, κλπ

Στραμώνιο - Datura starmonium

Υοσκυαμίνη, ατροπίνη, σκοπολαμίνη

Δρόγη: Τα φύλλα

Χρησιμοποιείται σαν σπασμολυτικό στο άσθμα, και χρόνια λαρυγγίτιδα.

(Τσιγάρα κατά του άσθματος με κάποιες πρόσθετες ουσίες)

Δακτυλίτης η εριώδης - Digitalis lanata

Άνθη, φύλλα που συλλέγονται Ιούνιο-Ιούλιο

Χρήση εσωτερική και εξωτερική

Ιδιότητες: Καρδιοτονωτικό, διουρητικό

Τσουκνίδα - Urtica dioica L.

Χρησιμοποιούμενο μέρος – το φυτό χωρίς τους καρπούς και τις ρίζες

Ιδιότητες: Αντιφλεγμονώδες, διουρητικό

Αγριοτριανταφυλλιά - Rosa canina

Χρήση: Καρποί με σαρκώδες περίβλημα και σπέρματα

Ιδιότητες: Προληπτικά κατά της γρίππης και κρυολογήματος. Αυξάνει την άμυνα του οργανισμού κ.α.

Χαμομήλι - Matricaria recutita

Δρόγη: Άνθη

Ιδιότητες: Αντιφλεγμονώδες, σπασμολυτικό, ευστόμαχο, βοηθά την πέψη, βακτηριοκτόνο, αντιϊκό, αντιμυκητιασικό, ηρεμιστικό, ελαττώνει χοληστερίνη, επουλωτικό

Αγριοκύμινο - Carum carvi

Δρόγη: Αποξηραμένοι καρποί

Ιδιότητες: Ορεξιογόνο, σπασμολυτικό, μυκητοκτόνο

Λεβάντα - Lavandula angustifolia Mill.

Δρόγη: Άνθη, αποξηραμένοι καρποί

Ιδιότητες: Ηρεμιστικό, σπασμολυτικό, μυκητοκτόνο, εντομοκτόνο, αντισηπτικό, επουλωτικό τραυμάτων

Μελισσόχορτο - Melissa officinals L.

Δρόγη: Τα φύλλα

Ιδιότητες: Ηρεμιστικό, σπασμολυτικό, αντιφλεγμονώδες

Θυμάρι - Thymus vulgaris L.

Δρόγη: Οι μίσχοι του φυτού

Ιδιότητες: Βρογχοδιασταλτικό, αντισηπτικό, αντιμικροβιακό, προκαλεί υπεραιμία, αποσμητικό. Κατά της τριχόπτωσης και για τον καθαρισμό δοντιών